Eczacılık mesleğinin yıllar içindeki küresel değişimi, eczacının geleneksel rolünün daha entegre bir sağlık hizmet sunum modeline dönüşmesine yol açmıştır.
Eczacıların ilgi ve uzmanlıkları; ilaçların hazırlanması, dağıtımı, uygulanması ve kullanımını kapsarken, gelişen ilaç sektörü ve artan sağlık talepleri bu rolü hasta odaklı bakım anlayışına yönlendirmiştir.
Günümüzde iyi eczacılık uygulamaları, hasta merkezli bakım, ilaçların güvenli, uygun ve akılcı kullanımı ve ilaç tedarik yönetimi dahil olmak üzere farmasötik ve koruyucu sağlık hizmetlerinin tüm yönlerini içermektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 1997 yılında, eczacıların sağlık ekibinin etkin üyeleri olarak genişletilmiş roller üstlenmeleri için gerekli beceri ve özellikleri yedi yıldız ile sembolize etti. Eczacıyı bakım veren, iletişimci, karar veren, öğretmen, yaşam boyu öğrenen, lider ve yönetici olarak tanımladığı “Yedi Yıldızlı Eczacı” konsepti, hastalara yüksek kalitede farmasötik bakım sağlamak için ölçütleri belirlemesi açısından önemli bir tanımlamaydı. FIP (Uluslararası Eczacılık Federasyonu), 2000 yılında, İyi Eczacılık Eğitimi Uygulamaları hakkındaki çalışma raporunda bu kriterlere yer verdi. Konsepte daha sonraki yıllarda araştırmacı ve girişimci rolleri de eklenerek “Dokuz Yıldızlı Eczacı” modeli ortaya çıkmış oldu.
BAKIM VEREN OLARAK ECZACI
Eczacı, en yüksek kalitede bakım hizmeti sunmaya çalışır ve uygulamalarını diğer sağlık profesyonelleri ile uyumlu bir şekilde sürdürür. Farmasötik bakım süreci, hasta ile eczacı arasında ilişki kurmayı, ilaç tedavisi için kanıta dayalı bir bakım planı geliştirmeyi ve hastanın beklenen sağlık sonucunu takip etmeyi içerir. Eczacı tarafından sağlanan farmasötik bakım, tedaviyi optimize etmeyi amaçlar ve ilaçların etkili, akılcı ve güvenli kullanımının anahtarıdır.
ARAŞTIRMACI OLARAK ECZACI
Eczacı, sağlık ekibinde ilaçların akılcı kullanımına ilişkin tavsiyelerde bulunmak için kanıt tabanını (bilimsel, eczacılık uygulamaları, sağlık sistemi) etkin bir şekilde kullanır.
Bir araştırmacı olarak eczacı, ilaç geliştirme, akılcı ilaç tedavisi ve yeni etken maddelerin keşfi ile ilgili araştırma alanına odaklanabilir, klinik öncesi çalışmalardan klinik araştırmalara kadar biyomedikal çalışmaların tüm yönlerinde rol alabilir.
Toplum eczacıları, eczane uygulamaları ile ilgili araştırmalara katkıda bulunabilir. Bu girişimler, hasta ihtiyaçlarını belirleyen veya yeni hizmetlerin etkinliğini değerlendiren küçük ölçekli yerel projeler biçiminde olabilir. Bu sadece toplum sağlığına fayda sağlamakla kalmaz, aynı zamanda, üretilen veriler daha kapsamlı bir klinik çalışmayı bilgilendirmek için kullanılabilir. Eczacılar, birinci basamak sağlık hizmeti sunulmasına, farmasötik ihtiyaç değerlendirmesine, araştırma ve geliştirme gündemine katılımları nedeniyle büyük bir etki yaratabilecek kilit bir grubu temsil etmektedir.
KARAR VEREN OLARAK ECZACI
Eczacının çalışmasının temeli, kaynakların uygun, etkili, güvenli ve uygun maliyetli kullanımına (örn. personel, ilaçlar, kimyasallar, ekipman, prosedürler ve uygulamalar) ilişkin alınan doğru kararlara dayanır. Bu amaca ulaşmak, verileri ve bilgileri değerlendirme, sentezleme ve en uygun eylem planına karar verme becerisini gerektirir.
Eczacı, ilaç tedavisi yönetimi ve izleminde, hasta yararını gözeterek, en uygun kararları alır ve uygular. Bilimsel araştırma sonuçlarını, analitik, açık ve eleştirel düşünerek, sorunları çözerken ve günlük pratikte kararlar alırken kullanabilir.
ILETIŞIMCI OLARAK ECZACI
Eczacı, topluma en yakın sağlık danışmanı olarak, ilaç ve sağlık bilgisini sunmak ve sağlık çalışanları ile hasta arasındaki bağlantıyı sağlamak için ideal bir konumdadır. Hastanın problemini ve gereksinimini belirler, yaşam kalitesinin iyileştirilmesini destekler. Güçlü iletişim becerileri, eczacının hasta ile karşılıklı güvene dayalı bir ilişki için gerekli yakınlığı kurmasına yardımcı olur, hastanın ihtiyaçlarına yönelik bilgi alışverişi yapabilmesi ve hastanın eczacı tavsiyelerini anlaması ve kabul etmesi için gereklidir. Her eczacı bilgi, medya ve teknolojiyi toplumun farklı kesimlerinden gelen yazılı veya sözlü sorulara yanıt vermek için etkin bir şekilde kullanabilir.
YAŞAM BOYU ÖĞRENEN OLARAK ECZACI
Yaşam boyu öğrenme kavramı eczacılık eğitiminden başlayarak eczacının kariyeri boyunca devam eden bir süreçtir. Eczacılık Eğitimi Akreditasyon Konseyi, Sürekli Mesleki Gelişimi (SMG) “bireylerin yetkinliklerini sürdürmelerine, mesleki uygulamalarını geliştirmelerine ve kariyer hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olan öğrenme faaliyetlerine yaşam boyu aktif katılım süreci” olarak tanımlamaktadır. Eczacı, ilaç tedavisi yönetimi ile ilgili konulardaki gelişmeleri takip ederek bilgi ve becerilerini düzenli olarak güncellemeyi hedefler. Bunun yanında disiplinler arası ekiplerin bir parçası olarak çalışarak, kanıta dayalı tıp uygulama ve hasta merkezli bakım sunma yeterliliğini geliştirir ve sürdürür.
ÖĞRETMEN OLARAK ECZACI
Eczacının temel sorumluluklarından biri, toplumun sağlık okur yazarlığı düzeyinin gelişmesine yardımcı olmaktır. Hastaları ilaçların doğru ve sorumlu kullanımı ve iyi yaşam tavsiyelerinin uygulanması konusunda bilgilendirir.
Eczacı aynı zamanda gelecek nesil eczacıların eğitim ve öğretimine yardımcı olma sorumluluğunu üstlenir.
LIDER OLARAK ECZACI
Etkili eczane liderleri, farmasötik bakım kalitesini artırmak, ilaçların kalite ve güvenilirliğini sağlamak gibi maksimum verimliliği hedefleyen eczane uygulamalarını oluşturmak için kararlar almayı, uygulamayı ve yönetim becerilerini geliştirmeyi hedef alırlar.
YÖNETİCİ OLARAK ECZACI
Eczacı, kaynakları (insan, fiziksel ve finansal) ve bilgiyi etkili bir şekilde yönetme becerisine sahip olma konusunda yetkinliklerini artırmaya çalışır. Eczacılık hizmetinin kaliteli bir şekilde yürütülmesinde sorumluluk üstlenir.
GİRİŞİMCİ OLARAK ECZACI
Eczacı girişimci rolüyle, uygun farmasötik bilgiye sahip olmayı ve uygulamayı, sağlık yasaları ve politikaları değiştikçe sorunları belirlemeyi ve çözmeyi, serbest eczane işini güçlendiren yeni projelerde yer almayı hedefler. Eczacılar, yeni fırsatları, sorunları tartışabilecekleri bir bireyler ağı oluşturmalıdır. Benzer mesleklerde olanların yanı sıra, farklı geçmişlere ve deneyimlere sahip meslektaşlarıyla ilişki kurmak, başarıya ulaşmak için önemlidir.
Eczacılar, hasta sağlığı, eğitimi, danışmanlığı ve ilaç tedavisi yönetiminde etkili rol üstlenirler. Birinci basamak sağlık hizmet sunucuları olarak, sağlığın korunması ve geliştirilmesi kapsamında hastalarına fayda sağlamak için çaba gösterirler. Bu noktadan hareketle, eczacının, sağlık sektörüne olan katkısını optimize etmek için sadece sağlık hizmeti sunumunda değil, aynı zamanda değişen ve genişleyen yeni rolleri üstlenmede liderlik etmesi önemlidir.
Ülkemizde bilimsel eczacılığın temellerinin atılmasının üzerinden tam 182 yıl geçti. Biz eczacılar, sağlık sisteminin ayrılmaz bir parçası olmaktan gurur duyuyoruz ve mesleğimizi en doğru ve etkin şekilde yapmanın sorumluluğu ile toplum sağlığının gelişmesini desteklemeye devam ediyoruz.
Kaynaklar:
https://www.researchgate. net/figure/World-Health- Organization-concept-of-seven- star-pharmacist
https://www.researchgate. net/publication/280089467_ The_Nine-Star_Pharmacist_An_ Overview
Ecz. Burcu Onay