-Covid-19 Pandemisi Öngörülebilen Bir Pandemi Miydi?
-Evet beklenen bir şeydi, bilim camiasında konuşulan ve beklenen bir pandemiydi.
-Başka Pandemiler De Olur Mu?
-Evet. Bildiğimiz, tanıdığımız hastalıkları veya pandemileri yönetebiliriz.
-Covid-19 Da Kitle Bağışıklığı Mümkün Mü?
-Hayır, önce hastalanan sonra tekrar hastalanabiliyor.
Veriler 614.890.960 hasta olduğunu ve 6.520.813 ölüm olduğunu bildiriyor. Tabi ki bunlar açıklanan rakamlar aslında bu yaklaşık bildirilenin üçte bir kadar. Gerçek rakamlar yaklaşık üç katı. Türkiye’de 350.000 ölüm bildirilmiş. Almanya’da 60 yaş üstü ölüm fazla, Amerika, Hindistan ve Rusya’da genç ölümler çok fazla
Covid-19 Nasıl Bir Hastalık?
· %80 hafif ve %40 hiç bulgu yok.
· Belirtili olanların %15’i ağır.
· %10’u on gün içinde hastaneye yatıyor.
· 50-60 kişiden biri ölüyor.
· Covid-19’un böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği gibi sekelleri oluyor.
· SarsCov1 ile farkı ACE reseptörlerini tutuyor olması bu reseptörler önemli organlarda çok sayıda var.
· En çok emboli ve pnömoni ile seyretti.
· Son çalışmalar; pankreas hücrelerinde virüsün RNA’sını gösterdi. Böylece otoimmun bir mekanizmayla diyabete yol açabildiğini söylüyor.
· Akciğer dışında da tüm organ tutulumu oldu; gözler, cilt, kalp, böbrek, safra kesesi vs. Şimdilerde Long-Covid hastalığı belirtileri söz konusu;
· Halsizlik %90
· Dispne (nefes darlığı)
· Göğüste basınç
· Öksürük
· Yaşam kalitesinde azalma; bilişsel sorunlar, baş ağrıları, saç dökülmesi, göz ve ağız kuruluğu, insomnia (uyku bozukluğu), tat ve koku alma bozuklukları.
· Daha çok faal kadınlarda ve genç inşalarda görüldü.
· Long- Covid omicrondan sonra daha çok görülmeye başlandı.
· Omicron ölümleri bir milyonu aştı.
· Her 8 hastadan (hastaneye yatançıkan) biri iki aydan uzun süren miyokardit (kalp kası iltihabı) geçirebiliyor. Kendini iyi hissedenlerin bile baktırması gerekiyor.
Öneri: Hastalık teşhisi aldıktan sonra üç hafta istirahat ve altı hafta spor yapmamak gerekiyor.
Not; aşılar olmasaydı çok fazla insan ölürdü.
AŞI ETKİNLİĞİ VE AŞI ETKİLİĞİ; ikisi aynı şey değil !
Aşı, 12 yaş üstü çocuklarda ve genç erişkinlerde çok etkili (%90’nın üstünde)
65 yaş ve üstünde de %82 etkili.
Türkiye’de Durum; biz ilk aşılama periyodunda toplumun ancak %30’unu aşıladık. Bu nedenle aşılılarda bulaşmayı önleyemedik. Yüksek oranlarda (%65) aşılayabil-seydik, aşılılara bulaşmayı önlerdik. İngiltere ve Türkiye’de hastalık sayısı bakımın-dan yakın rakamlar olmasına rağmen ölüm oranları bizde çok fazla oldu. İngiltere’de vakalar bizden %60 daha fazla (test sayıları bizden 4 kat daha fazla) yani daha çok hastayı yakalayabildiler. Türkiye’de ölümler %80 daha fazla.
AŞI TERDDÜTÜ; çok normaldir. Ama en fazla kendiniz olmazsınız.
Aşı önerileri;
-Temelinde 3 aşınız varsa ve Covid-19 enfeksiyonu geçirdiyseniz hatırlatma dozunu 6 ay sonra yaptırın.
-Temelinde eksik aşılanma varsa(3 aşıdan daha az) ve Covid-19 geçirdiyseniz hatırlatma dozunu 3 ay sonra yaptırın.
-Gebelerde 3. aydan sonra aşı yapılır, süt verirken aşı yapılır.
Prof. Dr. Esin Şenol
Derleyen: Ecz. Asuman Çakıroğlu