Stres yaşam zevkimizi bozan, vücudumuzdaki en ufak hücremize kadar yayılan, uykumuzda rahatsız eden, günlük yaşamımızı zorlaştıran bir durumdur. Birçoğumuz stres karşısında ne kadar bilinçli olsak da çaresiz kalırız ve stres sarmalına takılıp gideriz. Stres teorisinin babası olarak kabul edilen Macar asıllı endokronolog Hans Selye ilk olarak 1950’lerde stres tanımını yapmıştır. Hans Selye bu konudaki keşfi ile milyonlarca kişinin stresle başa çıkmasına yardımcı olan yeni araştırmalara yol açmıştır. Selye, “Stresi, vücudun herhangi bir zorlama karşısında verdiği nonspesifik tepki” olarak tanımlamaktadır. Stresin her hastalığın gelişiminde rol oynadığını ve stresörlerle başa çıkılamadığı durumların, ülser ve yüksek tansiyon gibi “uyum hastalıkları”na yol açacağı sonucuna varan Selye, dış ajanlara karşı vücudun genel bir mekanizma ile cevap verdiği sonucuna ulaştı. Stres yeterince uzun sürerse, vücut tükenme, başka bir deyişle yıpranmadan dolayı yaşlanma aşamasına geçmektedir, bu nedenle stresin azaltılması / önlenmesi gerekmektedir. Selye’ye göre “Her stres silinemez bir yara izi bırakır ve organizma stresli bir durumdan sağ çıkmanın bedelini biraz daha yaşlanarak öder” Pandemi sürecinde tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de insanlar evde kalma, kendisinin ve sevdiklerinin sağlığı için endişe duyma, işini kaybetme, eski alışkanlıklarını değiştirme gibi birçok nedenle stres yüklerini arttırdılar.
Yaşlanmanın ve birçok hastalığı önlemenin yolunun stresi azaltmak olduğunu bildiğimize göre yaşam şeklimizde ufak değişiklikler yaparak stresimizi azaltabilir miyiz?
STRES AZALTMANIN YOLLARI
MÜZİK DİNLEMEK:
Kendinizi bunalmış hissettiğinizde rahatlatıcı, hafif müzik dinlemek beyin ve vücut üzerinde, kan basıncını ve stres ile yakın ilişkide olan kortizol hormon seviyesini düşürerek vücut üzerinde pozitif etki yaratmaktadır. Eğer klasik müzik seviyorsanız Bach, Vivaldi vb., eğer klasik müzik sizin tarzınız değilse doğa, orman veya deniz seslerini dinleyebilirsiniz. Doğa sesleri sakinleştirici etki yaparak rahatlama ve meditasyon sağlayabilirler.
DOST VE ARKADAŞLARLA KONUŞMAK VEYA KENDİ İÇ SESİNİZLE
DERTLEŞMEK:
Kendinizi stresli hissettiğinizde yakın bir arkadaşınızla konuşmak, dertleşmek önemlidir. Bir dakika için bile olsa duyacağınız güvenli bir ses sizi rahatlatacaktır. Bazen de bir arkadaşı aramak yerine kendi iç sesinizle sakince konuşmak, öz farkındalığımızı arttırmak yapılacak bir sonraki en iyi şey olabilir. Çılgın görünmekten korkmayın, sadece neden stresli oldu ğunuzu ve önünüzdeki problemi çözmek için nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini düşünün ve plan yapın. Tabii en önemlisi her şeyin yoluna gireceğini kendinize söyleyin.
KOKULARIN GÜCÜNDEN YARARLANIN:
Yapılan araştırmalar uçucu yağların kullanımının stres üzerinde olumlu etkisini göstermektedir. Tamamlayıcı bir tedavi yöntemi olan aromaterapi, aromatik bitkilerden elde edilen uçucu yağların, koku reseptörleri üzerinden organizmayı etkilemesi esasına dayanmaktadır. Aromaterapinin stres ve anksiyete üzerine etkilerini ortaya koyan birçok çalışma bulunmaktadır.
Aromatik yağlar etkilerini sinir sistemine veya kan dolaşımına katılarak bütün vücut sistemleri üzerinde gösterebilirler. Solunan aromatik yağlardaki moleküller burun tavanındaki reseptörlere ulaşırlar. Farklı kokular bu reseptörlerin farklı alanlarına bağlanarak insanların 10 binden fazla kokuyu ayırt etmesini sağlarlar. Moleküllerin reseptörlere bağlanması elektro- kimyasal bir mesajın olfaktor soğan ve olfaktor yol ile limbik sisteme iletimini sağlar. Alınan bu mesajlar hafıza ve hipotalamus aracılığıyla duyusal tepkileri tetikleyerek yanıtların beynin diğer bölümlerine ve vücuda gönderilmesine neden olurlar. Bu mesajlar; öfori, rahatlama, sedasyon, uyarıcı etkilerin oluşmasını sağlarlar. Uçucu yağlar içinde Lavanta – Lavandula angustifolia; stres, anksiyete ve uyku problemlerinde kullanılabilecek en önemli uçucu yağdır.
Lavanta uçucu yağı;
• Uyku kalitesini yükseltir ve derin uykuya geçişe yardımcı olur.
• Kas yorgunluğuna bağlı diastolik kan basıncının düşmesine yardımcı olur.
• Stres hormonu kortizol seviyesini düşürür ve depresyon etkilerini azaltır.
• Psikolojik olarak iyi hissetmeyi sağlar. Mutluluk duygusunu arttırır.
Aslında bütün uçucu yağlar duygusal ve ruhsal etkilere sahiptir. Sadece doğru kişi ve doğru zamanda kullanıldığında potansiyel etkilerini gösterirler.
Genel prensiplere göre aynı familyadan olan uçucu yağlar daha rahat harmonize olabilmektedirler. Örneğin; portakal, neroli ve bergamot uçucu yağlarının hepsi Rutaceae ailesine ait olduklarından çok kolay karışım oluşturabilmek- tedirler. Lavanta uçucu yağı dışında stres ve anksiyete üzerinde etkili olabilen bazı uçucu yağlar ise;
• Gül • Vetiver • Bergamot • Roman papatya • Palmarosa • Frankincense - Akgünlük • Sandalağacı • Ylang ylang • Itır • Limon • Portakal • Adaçayı
KAYNAKLAR:
1- Jun Jiang, Daphne Rickson , Cunnaei Jiang, 2016 : The mechanism of music for reducing psychological stress: Music preference as a mediator, Elsevier Volume 48, pages 62-68
2-A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high- concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults
3-K Chandrasekhar 1, Jyoti Kapoor, Sridhar Anishetty, Indian J Psychol Med 2012 Jul;34(3):255-62
4-Stres belirtileri ,Davis, 1983, s.439
5- Restoring Emotional and Mental Balance with Essential oils , Gabrel Mojay
6-Aparnathi, R., & Dwivedi, V. (2014). The study About Brain Wave Extreme Low frequency and Works. In International medical Association Expert talk & Conference, India (Vol. 1). Meditasyon Kurşunet ve Sazak, 2018:153
7-Materia Medica of Wes- tern Herbs –Carole Fisher Millls S Bone K. Principles and Practice of
Phytotherapy;Modern Herbal Medi- cine. London : Churchill Livingstone ; 2000-29-30
8-Cavanagh HM, Wilkinson JM. Biological activities of lavender esse- tial oil.Phytother Res.2002 Woronuk G. Demissie Z.Rheault M. et al. Biosyn- thesis and therapeutic properties of Lavandula e.o constituents. Planta Med. 2011
9-Roller S Ernest N, Buckle J. The antimicrobial activity of high necroda- ne and other lavender oils on methi- cillin-sensitive and resisitant Staphylo- cocus aureus(MSSA and MRSA) Altern Complement Med. 2009
10-Aromatherapy for healing the spirit by Gabriel Mojay
11-Advanced aromatherapy by Kurt Schnaubelt , Ph. D
Uzm. Ecz. Sevil Ağalar Altınel
Comments