Enfeksiyonlar, cerrahi, bağırsak hastalıkları, ilaçlar, kanser tedavisi, hormon bozuk-lukları, hamilelik veya gıda alerjileri ve intoleransları gibi birçok etken mide bulan-tısı şikayetini tetikleyebilir.
Mide bulantısı hissettiğinizde bazen yemek yemek zor olsa da, yiyecek ve içecekler hidrasyon, kayıp elektrolitlerin değiştirilmesi ve midenizin iyi hissetmesine yardımcı olmak için önemlidir.
Mide Bulantısı Yaşarken Dikkat Edilmesi Gerekenler:
-Her 1-2 saate bir küçük bir şeyler yiyin midenizin boş kalmaması, mide bulantılarını azaltabilir.
-Yavaş ve az miktarda yiyin ve için. Bu, yemek sırasında rahatlamanıza ve yemeği-nizin tadını çıkarmak için zaman ayırmanıza olanak tanır. Aynı anda sıvı ve katı madde tüketmekten kaçının.
-Yemeğiniz bittikten hemen sonra düz yatmayın. Yedikten sonra en az 30 dakika yatmaktan kaçının, aksi halde mide bulantısı yaşayabilirsiniz.
-Yoğun mide bulantıları yaşadığınız anlarda yemek pişirmekten kaçının. Yemek pişirirken ve hazırlarken koku bulantıyı kötüleştirebilir. Mümkünse mutfakta harcanan süreden kaçının veya süreyi kısaltın.
-Bulantı ve kusma ağzınızda hoş olmayan bir tat bırakabilir ve bu da sağlıklı beslenmenizi olumsuz etkileyebilir. Dişlerinizi düzenli olarak durulayın ve fırçalayın ve taze hissetmek için şekersiz nane şekeri kullanın.
-Mide bulantısı hissettiğinizde aşağıdaki yiyeceklerden kaçının:
-Yağlı veya kızarmış yiyecekler
-Çok tatlı yiyecekler
-Baharatlı yiyecekler
-Güçlü kokulara sahip gıdalar
-Alkol
-Kafein
İşte mide bulantısına iyi gelen 9 besin:
1- Su ve Diğer İçecekler
Mide bulantısı yaşarken canınız yemek yemek istemeyebilir. Ama su içmeyi unut-mayın. Özellikle de kusuyorsanız veya ateşiniz varsa, bolca sıvı alımı sağlanmalıdır. Su her zaman iyi bir hidrasyon kaynağıdır, kayıp elektrolitleri de geri koymaya yardımcı olur. Çok tatlı, kafeinli veya süt bazlı içecekler mide bulantınızı kötüleş-tirebilir, bu nedenle bunlardan kaçınmak en iyisi olabilir. Dehidrasyon ve mide bulantısı ile mücadele için en iyi içeceklerden bazıları şunlardır:
* Su * Soda veya maden suyu 4 Buzlu çay * Berrak meyve suları * Hindistan cevizi suyu
Gün boyunca soğuk içecekleri sık sık ama az az yudumlamayı tavsiye ediyorum. Bir kerede çok fazla miktarda içmekten daha iyi tolere edilir.
2- Zencefil
Güneydoğu Asya’dan gelir ve geleneksel ve halk tıbbında mide problemleri için bir çare olarak uzun bir kullanım geçmişine sahiptir. Bulantı semptomlarını iyileş-tirmek için merkezi sinir sisteminiz ve midenizle etkileşime girdiği düşünülen gingerol, paradol ve shogaol gibi biyoaktif bileşikler içerir. Bazı çalışmalar zencefil yemenin hareket hastalığı, cerrahi ve kemoterapinin neden olduğu mide bulantı-sını azaltabileceğini göstermiştir, ancak bazı sonuçlar çelişkilidir. Ek olarak, zence-fil hamilelik sırasında sabah bulantısı için güvenli ve etkili bir tedavi olabilir.
Terapötik etkiler elde etmek için gerekli zencefil miktarı konusunda fikir birliği olmamasına rağmen, çoğu çalışma günde 0.5–1.5 gram kurutulmuş zencefil kökü eşdeğerini kullanmaktadır. Zencefil genellikle çay, zencefilli bisküvi, kristalize zencefil veya zencefilli bira olarak tüketilir. Kapsül formunda da mevcuttur. Bununla birlikte, bazı ürünlerin önemli miktarda zencefil içermeyebileceğini ve bulantı üzerindeki etkilerini en aza indirebileceğini unutmayın.
3- Muz
Muz; hasta olduğunuzda bile yemesi kolay, besleyici, enerji içeriği yoğun bir atıştırmalıktır. Dahası, kusuyorsanız veya ishal şikâyetiniz varsa da kaybedilen potasyumun yerine konmasını sağlamada muz çok etkilidir. 1 orta boy muz 105 kaloridir, 27 gram karbonhidrat, günlük potasyum ihtiyacınızın %12’si ve B6 vitamini için ise %22’sini karşılar. Diğer yumuşak, enerji yoğun yiyeceklerden avokado, yulaf lapası, haşlanmış meyveler ve fıstık ezmesi de mide bulantısı yaşarken tüketilebilecek besinlerden.
4-Pirinç, Patates ve Erişte
Mide bulantınız olduğunda pirinç, patates ve erişte gibi nişastalı, sade yiyecekler iyi seçimlerdir. Renksiz ve kokusuz yiyecekler, güçlü aromalı yiyeceklerden daha az ölçüde mide bulantısını tetikledikleri için genellikle daha kolay tolere edilir. Sıcak olduklarında rahatsız edici olurlarsa soğuk olarak da yenebilir. Alternatif olarak, patatesler buharda pişirilebilir, fırında pişirilebilir veya püre haline getirilebilir. Erişte kaynatılabilir ve sade olarak yenebilir. Sıvı alımınızı arttırmak için hafif bir et suyu da ekleyebilirsiniz.
5- Et suyu
Mide bulantınız olduğunda sıvılar genellikle daha iyi tolere edilir. Bu yüzden et suları ve çorbalar iyi bir ilk adım olabilir. Ayrıca, kusma veya ateşiniz varsa özellikle önemli olan hidrasyon ve elektrolitler sağlarlar. Bir fincan (240 ml) tavuk suyu, tuz için günlük önerilen alımın %16’sını, potasyum için %8’ini ve niasin için %8’ini içerir. Et suyu çorbasındaki, et/ tavuk veya sebzeler de dahil olmak üzere vücudunuza biraz enerji vermek için ek kalori, protein, vitamin ve mineraller sağlar.
6- Soğuk Yiyecekler
Hasta olduğunuzda, soğuk yiyecekleri sıcak yemeklerden daha iyi tolere edebilir-siniz. Genellikle mide bulantısını tetikleyebilecek güçlü kokuları yoktur. Kokuya karşı isteksizlik özellikle hamilelik sırasında yaygındır. Bir çalışma, hamile kadınların %41’inin yiyecek kokularına karşı isteksizlik yaşadığını ve bulantıdan etkilenme olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Soğuk yiyecek-lerin bazı iyi seçenekleri arasında soğutulmuş meyveler, yoğurt ve muhallebi bulunur. Özellikle yoğurt tek başına bile oldukça etkilidir. Probiyotik özelliği ile bağırsak florasını düzenlemede etkili olup sindirime yardımcı olur.
7- Kraker, Simit, Galeta ve Tost
Mide bulantısı yaşayan insanlara genellikle kraker, simit, galeta, tost ve tahıl gibi kuru yiyecekler önerilir. Krakerler, tostlar ve tahıllar, neredeyse hiç hazırlık gerektir-meyen, güçlü bir kokusu olmayan ve boş, hazımsız midenizin yerleşmesine yardımcı olabilecek hızlı yemek alternatifleridir.
8- Protein Açısından Zengin Yemekler
Bazı çalışmalar, yemeklerin makro besin bileşiminin mide bulantısı üzerindeki etkilerini araştırmıştır. Gebe kadınlarda yapılan bir çalışmada, protein bakımından zengin öğünlerin, karbonhidrat veya yağ bakımından zengin öğünlere kıyasla bulantı semptomlarını önemli ölçüde azalttığı bulunmuştur. Protein açısından zengin içeceklerin bulantı semptomlarını baskılamada en etkili olduğu kanıt-lanmıştır. Kemoterapi gören kişilerde yapılan bir başka çalışma, zencefil ve protein takviyelerinin bir kombinasyonunun bulantıyı azalttığı görülmüştür. Protein açısından zengin yemekler, hastalık nedeniyle kronik mide bulantısı yaşayan insanlar için özellikle önemlidir, çünkü bu makro besin vücudunuzun güçlü kalmasına yardımcı olur ve yetersiz beslenme riskini azaltır.
9- Bitki Çayı
Mide bulantısı olan birçok kişi bitki çaylarının iyi tolere edebildiğini belirtir. Bir fincan nane çayı içmek veya sıcak suya bir dilim limon eklemek mide bulantınızı hafifletebilir. Özellikle rezene ve papatya çayının mide bulantısını geçirmede etkili olduğu bilinir.
Uzm. Diyetisyen İpek Ağaca Özger
Kaynaklar:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25848702/ https://www.breastcancer.org/managing-life/diet-nut- rition/healthy-eating-during-treatment/eating-with-si- de-effects/nausea-vomiting https://familydoctor.org/brat-diet-recove- ring-from-an-upset-stomach/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26686816/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/359266/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22169581/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26686816/