Bebek doğduktan sonra gelen ilk süt kolostrumdur ve yaklaşık 5 gün boyunca salgılanır. İçerdiği yüksek beta karoten düzeyinden dolayı sarı renklidir ve yoğun kıvamlıdır. Kolostrum, protein açısından zengindir ve bebeğin ilk günlerinde tam olarak ihtiyaç duyduğu bileşimdedir.
Anne sütü; bebeğin optimum büyüme ve gelişmesi için gerekli olan tüm sıvı, enerji ve besin öğelerini içeren, biyoyararlanımı yüksek, doğal bir besindir. Her annenin sütü bebeği için özel olarak tasarlanmıştır ve onun ihtiyaçları için benzersiz bileşimdedir. Anne sütü, birçok bileşeninin bebeğin olgunlaşmamış bağışıklık sistemini desteklemek ve sağlıklı gelişimini sağlamak için sinerjik olarak çalıştığı kişiselleştirilmiş beslenme olarak kabul edilebilir.
Anne sütü dinamik, zengin ve canlı bir sıvıdır. Anne sütü bileşimi, emzirme döneminde değişkendir ve içeriği bebeğin ihtiyaçlarına göre belirlenir. Bileşimi kolostrumdan ileri dönem laktasyona kadar tek bir emzirmede, günlük olarak, anneler ve toplumlar arasında değişiklik gösterebilir. Bileşiminde sadece makro (yağ, protein ve karbonhidratlar) ve mikro (vitaminler ve mineraller) besinler değil, aynı zamanda canlı hücreler, büyüme faktörleri ve immün koruyucu maddeler bulunur. Makrobesinler enerji işlevlerine sahiptir, biyoaktif bileşenler bağışıklık sistemi, nöroendokrin sistem ve bağırsakların yeterli gelişimi için gereklidir. Anne sütü bileşimi her zaman geçiş halindedir, ancak genel olarak yaklaşık %87 su, %7 laktoz, %3,8 yağ ve %1,0 proteinden oluşur. Laktoz, insan anne sütünde bulunan ana karbonhidrattır ve toplam enerjinin %40’ından sorumludur, bunu bağırsak sağlığında önemli bir rolü olan oligosakkaritler takip eder.
Annenin vücudu bebeği doğduğu andan itibaren emzirmeye hazırdır.Doğumdan sonra ilk yarım veya bir saat içinde emzirmeye başlanması tavsiye edilir. Bebek doğumdan sonraki ilk saat içinde uyanık olacak ve beslenmek isteyecektir. Çoğu bebek içgüdüsel olarak meme ucunu bulur ve kolostrum adı verilen ilk anne sütünü emmeye başlar.
Yaşamın ilk günlerinde uterus ortamından ayrıldıktan sonra yenidoğan immünolojik korumaya ihtiyaç duyar. Kolostrum, bebeğin enfeksiyonlardan korunmasını sağlayacak antikorlar içerir. Kolostrumun ayrıca nispeten düşük konsantrasyonlarda laktoz içermesi, birincil işlevinin, beslenmeden ziyade immünolojik olduğunu gösterir. Kolostrumda, protein, (%3-3,5 g), A, D, B12 vitaminleri, sodyum ve çinko içeriği olgun süte göre yüksektir.
Kolostrum bebeğin bağırsak mikrobiyotası oluşumu için önemlidir, bağırsakta bifidobakter grubu probiyotik bakterilerin oluşmasını ve çoğalmasını sağlar. Erken dönem mikrobiyota gelişimi, bebeğin bağışıklık sistemini destekler ve besin alerjilerini azaltır. Kolostrum, mekonyum (bebek kakası) çıkışını kolaylaştıran laksatif etkisiyle yenidoğan sarılığını önler.
EMZIRMENIN BAŞLANGICINDA BEBEĞIN ALDIĞI ILK SÜT, ÖN SÜT OLARAK ADLANDIRILIR. ÖN SÜT MIKTAR OLARAK FAZLADIR FAKAT YAĞ ORANI DÜŞÜKTÜR. ÖN SÜT KARBONHIDRATTAN ZENGINDIR VE SU IÇERIĞI FAZLADIR.
Kolostrum Bebeğin İlk Aşısıdır
Bebek doğduktan sonra gelen ilk süt kolostrumdur ve yaklaşık 5 gün boyunca salgılanır. İçerdiği yüksek beta karoten düzeyinden dolayı sarı renklidir ve yoğun kıvamlıdır. Kolostrum, protein açısından zengindir ve bebeğin ilk günlerinde tam olarak ihtiyaç duyduğu bileşimdedir. Ayrıca A vitamini, E vitamini, çinko ve eser elementler içerir. Kolostrum, miktarı az olsa da, bebek sık aldığı sürece ilk günlerde bebek için yeterlidir.
Geçiş Sütü ve Olgun Süt
Anne sütünün içeriği bebek büyüdükçe değişen ihtiyaçlarını karşılamak için sürekli yenilenir, kolostrumdan sonra geçiş sütü ve son olarak olgun süt halini alır.
Geçiş sütü
Doğumdan sonraki 5 gün ile 2 hafta arasında salgılanır. Kolostrumun bazı özelliklerine sahiptir, ancak hızla büyüyen bebeğin beslenme ve gelişim ihtiyaçlarını sağlamak için miktarı daha fazladır. Sütün protein içeriği azalırken laktoz, yağ ve kalori miktarı artar.
Olgun süt
Doğumdan 2 ila 4 hafta sonra, anne sütünün tamamen olgun olduğu kabul edilir. Olgun süt beyaz renkli ve sulu görünümdedir. Yaşamın ilk ayında gözle-nen hareketli değişimin aksine, olgun sütün bileşimi oldukça benzer kalır, ancak emzirme süresince küçük değişiklikler meydana gelebilir. Olgun sütün içeriği bebeğin ihtiyacına göre değişir, gündüz ve gece içeriği de farklı olabilir.
Ön Süt- Son Süt Nedir?
Emzirmenin başlangıcında bebeğin aldığı ilk süt, ön süt olarak adlandırılır. Ön süt miktar olarak fazladır fakat yağ oranı düşüktür. Ön süt karbonhidrattan zengindir ve su içeriği fazladır. Emzirme ilerledikçe, sütün miktarı azalırken içindeki yağ oranı giderek artmaya başlar. Emzirmenin sonuna doğru gelen, miktar olarak az fakat yağ açısından zengin süt ise son süt olarak adlandırılır. Son süt bebeğin doygunluğunu sağlar. Emzirme sırasında, yağ içeriğindeki artış kademeli olarak gerçekleşir ve meme tama- men boşaldıkça süt zamanla daha yağlı hale gelir. Emzirme sürecinde bu değişimin ne zaman olduğunu kestirmek güçtür; ancak önemli olan bebeğin her emzirmede bir memeyi tamamen boşaltmasıdır, böylece yağdan zengin son sütü alabilir. Annenin, bebeğin “önce ilk memeyi bitirmesine” izin vermesi, bebeği belirli bir süre hesaplayarak değil de kendi kendine memeyi bıraktığında memeyi değiştirmesi önemlidir.
Emzirme araları ne kadar açılırsa ve annenin memesi ne kadar çok dolarsa, ön süt ve son süt arasındaki yağ oranı farkı o kadar fazla olacaktır. Örneğin, gece boyunca uzun bir emzirme aralığı oluştuğunda, bir sonraki emzirmede annenin ön sütü, bebeğini daha sık emzirdiği akşama göre daha düşük yağ içeriğine sahip olacaktır. Yağ içeriğindeki bu farklılıklar gün içerisinde ve hatta anneler arasında bile çok büyük değişiklikler gösterebilir.
Bebek etkin bir biçimde emdiği ve emzirme süreleri kısa olmadığı sürece, emzirme şekli ne olursa olsun bebek bir gün boyunca yaklaşık aynı miktarda süt yağı alabilir. Bunun nedeni, daha sık emzirilen bebeğin, daha az sıklıkta emzirilen bebeğe göre daha fazla yağlı ön süt tüketmesidir. Sonuç olarak her emzirmede anne sütünün yağ içeriği farklıdır ve emzirme sırasında bebek tarafından tüketilen yağ miktarı emzirme sıklığından bağımsızdır.
Kaynaklar:
Jacobi, S.K., Odle, J., 2012. Nutritional factors in uen- cing intestinal health of the neonate. Adv. Nutr. 3, 687–696.
Allen JC, Keller RP, Archer P, Neville MC. Studies in human lactation: milk composition and daily sec- retion rates of macronutrients in the first year of lactation. Am. J. Clin. Nutr. 1991:54, 69–80.
Martin, C.R., Ling, P.R., Blackburn, G.L., 2016. Review of infant feeding: key features of breast milk and in- fant formula. Nutrients 8.
Perrella S, Gridneva Z, Lai CT, Stinson L, George A, Bilston-John S, Geddes D. Human milk composition promotes optimal infant growth, development and health. Semin Perinatol. 2021;45(2):151380.
Kent JC. How breastfeeding works. J Midwifery Wo- mens Health. 2007 Nov-Dec;52(6):564-70.
Kent, J. C., Mitoulas, L. R., Cregan, M. D., Ramsay, D. T., Doherty, D. A., & Hartmann, P. E. (2006). Volume and frequency of breastfeedings and fat content of breast milk throughout the day. Pediatrics, 117(3), e387-395.
Ecz. Burcu Onay