Güneş yanığı neden oluşur? Nasıl tedavi edilir?
Güneş yanığı derinin güneş ışığına kısa sürede ve yoğun olarak maruz kalması sonucu oluşan yanma, ağrı, su dolu kabarcık oluşumu ile kendini belli eden bir deri rahatsızlığıdır. Başlangıçta ciltte kızarıklık gelişir, sonrasında içi su dolu kabarcıklar gözlenir. Şiddetli güneş yanıklarında yüksek ateş, ödem, mide bulantısı, baş ağrısı ve halsizlik tabloya eşlik eder.
Güneş yanığı geliştiğinde ilk önce soğuk duş alınmalıdır. Yanık bölgelere soğuk kompres uygulanmalıdır. Günde 3-4 defa soğuk kompresler ferahlatıcı etki sağlar. Güneş yanığı su kaybına neden olur. Bu yüzden su tüketimi arttırılmalıdır. Ağrıyı baskılamak amacı ile ağızdan ağrı kesiciler faydalıdır. Cildin kuruluğunu gidermek için nemlendirici kremler kullanılır. Nemlendirici kremler her kurulukta yenilenmelidir. Su toplayan kabarcıklar varsa steril bir şekilde patlatılıp, içerisinde bulunan sular dışarı boşaltılmalıdır. Su akması sonrası kalan zar deri çıkarılmamalıdır. Enfeksiyon riski olan yanıklarda ağızdan antibiyotik kullanılabilir. Yara iyileşene kadar nemlendirici krem ullanılmasına devam edilmelidir. Yara iyileşene kadar ve sonrasında güneşten korunmak çok önemlidir.
Güneş lekeleri neden oluşur? Nasıl tanı konulur, tedavi edilir?
Güneş lekeleri cildin yoğun ve uzun süreli ultraviyole ışınlarına maruz kalması sonrasında gelişen ciltte renk artışıdır. Cildimize renk veren melanin hücrelerinin sayıca artışı güneş lekelerine neden olur. Lekeler oval, açık kahverengi renkte görülmekle birlikte bazen koyu renkli olabilir. Yüz, eller, sırt ve ön kol lekelerin en sık görüldüğü bölgelerdir. 40 yaş üstü, açık tenli kişilerde lekeler daha sık görülür. Koyu tenli kişilerde nadirdir ve sayıca azdır. Lekeler tedavi edilmediği müddetçe kalıcıdır.
Güneş lekelerinin tanısı dermatoloji hekimleri tarafından klinik muayene sonrasında konulur. Bazı durumlarda güneş lekelerini malign melanomdan ayırt etmek zor olabilir. Bu tip durumlarda dermatoskopik muayeneye başvurulur. Dermatoskopik görünümden tanıda şüphe olursa patolojik inceleme yapılır.
Güneş lekelerinin tedavisi zor ve zaman alıcıdır. Tedavinin zaman alacağı konusunda hastalar bilgilendirilmelidir Lekenin şiddeti ve süresine göre krem tedavisi, peeling, krioterapi ya da lazer yöntemine başvurulur. Leke açıcı özellikte olan kremlerin yazın kullanılmaları tavsiye edilmez. Kış mevsiminde akşam uygulama uygundur. Peeling yönteminde derinin üst tabakası soyulup, lekeli bölge uzaklaştırılır. Peeling işlemi seanslar halindedir. Sonrasında oluşan kabuklara dokunmamak gerekir. Krioterapi olarak bilinen soğuk tedavisi melanin hücrelerinin soğuktan etkilenerek lekenin açılmasını sağlar. Kabuk gelişerek lekeli deri uzaklaştırılır. Lazer yönteminde ise leke olan bölgelerdeki renk hücreleri atılır. Lazer tedavisi daha çok derin yerleşimli ve uzun süreli lekelerde tercih edilir. Her yöntemin olumlu ve olumsuz tarafları vardır. Hangi yöntemin tedavi amaçlı seçileceğine hasta ve hekimin beraber karar vermesi daha uygun olur. Tüm tedaviler sonrası güneşten korunmak çok önemlidir, aksi takdirde tekrarlama riski bulunur.
Güneş yanıkları ve lekelerinden korunmanın yolları nelerdir?
Güneş yanıkları ve lekelerinden korunmanın en etkili yolu güneşten kaçınmaktır. İlk güneş ban- yoları en çok 15-20 dakika, en fazla güneşlenme süresi 1-1.5 saat kadar olmalıdır. Güneş ışınla- rının en yoğun olduğu saatler olan 10.00- 16.00 arasında dışarıda mümkün olduğunca bulunulmamalıdır. Dışarıda zaman geçirileceği zaman mümkün olduğunca gölgede kalınmalıdır. Koruyucu ve açık renkli giysiler giyilmeli, güneşten koruyucu gözlükler ve şapka takılmalıdır. Giysiler- de UV koruma faktörü aranmalıdır. Solaryumun aynı güneş ışınları gibi etki edeceği düşünülerek solaryumdan da kaçınılmalıdır. Bronzluk isteyen kişilere otobronz ürünler önerilmelidir.
Güneşten korunma alışkanlığına erken yaşlarda başlanmalıdır. Bebekler altı aylıktan küçükse güneş koruyucu kullanımından çok şapka takma, gölgede kalma, şemsiye altında durma gibi koruyucu önlemler alınmalıdır. Güneş koruyucular evde olunan zamanlarda bile kullanılmalıdır. Bulutlu hava- larda da koruma yapılmalıdır. Yeterli bir koruma sağlayabilmesi için güneş koruyucusunun uygun miktarda sürülmesi gerekir. Güneşte bulunma süresi 3 saati aşıyorsa uygulama tekrar edilmelidir. Güneş koruyucularda koruma faktörü en az 30 olan ürünler tercih edilmelidir. Kuru cilde sahip olanlar krem şeklinde, yağlı cilde sahip olanlar ise losyon güneş koruyucu ürünleri kullanmalıdır.
Güneşten kaynaklanan zararlı etkilerden korunmak amacıyla güneş koruyucuların yanında harici ya da sistemik antioksidan kullanımı da faydalıdır. Vitamin C, E, selenyum, çinko, yeşil çay, silimarin ve soya isoflovanları etkili başlıca antioksidanlardır.