Asya ülkelerinde doğal veya kültür mantarları kurutulmuş veya taze olarak ve mantardan elde edilen biyo-ürünler çeşitli hastalıkları önlemek ve tedavi etmek amacıyla kullanılmaktadır. Batı ülkelerinde ise tıbbi mantarların kullanımı sağlıklı diyet gıda veya fonksiyonel gıda ile sınırlandırılmıştır.
5000 yıllık prehistorik kalıntılar mantarların özellikle Asya ülkelerinde geleneksel olarak tedavi amacıyla kullanıldığını göstermektedir.
Birçok tıbbi mantar türü üzerinde son yıllar- da yapılan araştırmalar, içerdikleri biyoaktif bileşiklerin güçlü klinik özelliklerinin gösterilmesi üzerine tüm dünyada dikkat çekmektedir.
Son 10 yıldır yürütülen bilimsel çalışmalar birçok hastalığa karşı etkili olduklarını ispatlamıştır. Değişik mantarlardan elde edilen ekstreler ve biyoaktif bileşikler antikanser, immünomodülatör, antibakteriyel, antiviral, antienflamatuar, antiaterosklerotik, nöroprotektif, kardioprotektif, antioksidan ve hipoglisemik ajan olarak kullanılmaktadır.
Asya ülkelerinde doğal veya kültür mantarları kurutulmuş veya taze olarak ve mantardan elde edilen biyo-ürünler çeşitli hastalıkları önlemek ve tedavi etmek amacıyla kullanılmaktadır. Batı ülkelerinde ise tıbbi mantarların kullanımı sağlıklı diyet gıda veya fonksiyonel gıda ile sınırlandırılmıştır.
Ganoderma türleri, Çin’de Ling Zhi, Japonya’da Reishi adıyla isimlendirilen bu mantar ülkemizde ölümsüzlük mantarı olarak tanınmıştır. Geleneksel Çin tıbbında ısıtıcı, astrenjan, besleyici, detoksifiye edici ve tabi güçlendirici olarak kabul edilmektedir. Reishi, geleneksel olarak kronik hepatit gibi çeşitli karaciğer rahatsızlıklarında, astım, bronşit gibi akciğer hastalıklarında, nefritte, sinir ağrısında, hipertansiyonda, gastrik ülser ve uykusuzlukta kullanılmıştır. Özellikle Çin ve Japonya’da reishi üzerinde çok sayıda in vitro, in vivo ve insan klinik çalışmaları yapılmış ve çok değerli tıbbi bileşikler içerdiği saptanmıştır.
Reishi’nin analjezik aktivite, genel immün sistemi güçlendirme potansiyeli, kas gevşetici, santral sinir sistemini gevşetici, kardiotonik, karaciğer ve bronşları koruyucu, radyasyona karşı koruyucu etkileri olduğu gösterilmiştir. İmmün sistem aktivasyonunun arttırmasına bağlı olarak antiviral, antitümöral ve antidiyabetik aktiviteleri bulunmuştur. Reishi’nin yatıştırıcı, anksiyeteyi hafifletici, uykusuzluk ve sinirliliği azaltıcı etkileri vardır.
Özellikle Çin ve Japonya’da reishi üzerinde çok sayıda in vitro, in vivo ve insan klinik çalışmaları yapılmış ve çok değerli tıbbi bileşikler içerdiği saptanmıştır
Reishi’nin analjezik aktivite, genel immün sistemi güçlendirme potansiyeli, kas gevşetici, santral sinir sistemini gevşetici, kardiotonik, karaciğer ve bronşları koruyucu, radyasyona karşı koruyucu etkileri olduğu gösterilmiştir. İmmün sistem aktivasyonunun arttırmasına bağlı olarak antiviral, antitümöral ve antidiyabetik aktiviteleri bulunmuştur. Reishi’nin yatıştırıcı, anksiyeteyi hafifletici, uykusuzluk ve sinirliliği azaltıcı etkileri vardır.
türleri başka mantarların üstünde veya böceklerde parazit olarak yaşarlar. Kırkayak veya başka böceklerin içinde büyür, böcek ölünce mantar früktifikasyon verir ve sporları rüzgarla yayılarak başka böceklere ulaşır. Miselyum fermantasyonu tahıllar üzerinde yapılarak kültürü gerçekleştirilir.
Çin geleneksel tıbbında akciğer ve böbrek toniği olarak kullanılır. Kırmızı kan hücrelerinin yapımını arttırır. Menstürasyonu düzenler, metrorrajiyi tedavi eder, aynı zamanda anormal ve aşırı kanamayı da düzenler. Cordyceps sinensis neredeyse 2000 yıldır afrodizyak olarak kullanılmıştır. Cordyceps hem vücudu hem beyni güçlendirir, aşırı stres ile azalmış olan enerjiyi restore eder. Geleneksel Çin tıbbında yorgunluğa karşı kullanılır.
Cordyceps militaris sulu ekstrelerinin lösemi hücrelerinin inhibisyonunu arttırdığı bulunmuştur. Bu aktivite insan lösemisinde potansiyel tedavi edici olacağını düşündürmektedir.
SONUÇ: Görüldüğü gibi Uzak Doğu’da geleneksel olarak yüzyıllardır kullanılan mantarlar üzerinde yapılan araştırmalarda bir- çok aktif madde elde edilmiştir. Ancak bu etkin bileşiklerin etki mekanizmalarının aydınlatılması gerekir. En önemlisi ilaç olarak kullanılabilmesi için daha fazla klinik çalışma yapılması gerekir.
Günümüzde ilaç endüstrisi, tıbbi mantarları çok zengin innovatif biyoaktif molekül kaynağı olarak kabul etmektedir. Ancak üzerinde daha çok ileri araştırmalar yapıldığında mantarlar geleceğin ilacı olabilir.