Solunum Yolu Hastalıklarında İnhaler Cihazların Doğru Kullanımı ve Önemi

İnhaler ilaçlar, astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) başta olmak üzere hava yolu hastalıklarında bronkodilatasyon ve antienflamatuar amaçla kullanılmaktadır. İnhaler ilaçlar, hedef organ olan akciğerlere doğrudan ulaşması, düşük doz ilaç alımı, düşük sistemik advers etki riski, daha hızlı etki, daha yüksek lokal konsantrasyonlara ulaşabilmesinin sağlanması ile diğer uygulama yollarına göre avantaj sağlar. İnhaler ilaç uygulamalarında yapılan yanlışlıklar hastaların tedavi başarılarını etkilemektedir. Özellikle astım ve KOAH ataklarının ortaya çıkmasında ve bu hastalıkların tam kontrol altına alınamamasında inhaler ilaç uygulamalarında yapılan hatalar önemli yer tutmaktadır.

Hazır ambalajında cihazıyla reçetelenen inhaler ilaçlar iki gruptadır.

Ölçülü Doz İnhalerler ve Kuru Toz İnhalerler

Ölçülü Doz İnhaler Kullanımı

1. İnhaler cihazın ağız kısmındaki koruyucu kapağı çıkarılır.

2. İnhaler cihaz sallanır.

3. İnhalerin ağızlık kısmı alta gelecek şekilde dik tutulmalıdır. Kişi ayakta ya da oturur dik pozisyonda olmalıdır.

4. Derin bir nefes alma ardından derin bir nefes verme ile akciğerdeki hava boşaltılır.

5.İnhalerin ağız kısmı dişlerin arasına gelecek ve dudaklar ile tamamen kapanacak şekilde ağza yerleştirilmelidir. Dil inhalerin çıkış kısmını kapamamalıdır.

6. Derin ve yavaş bir nefes alınırken eşzamanlı olarak 1 kez işaret parmağı ile üst metal kismа basılır ve akciğerler hava ile doluncaya kadar nefes almaya devam edilir.

7. İnhalerin ağız parçası dudaklardan uzaklaştırın.

8. Nefes en az 10 saniye kadar tutulur ve yavaşça burundan nefes verilir

9. Tüpün koruyucu kapağı yerine takılır.

10. Eğer ikinci doz kullanılacaksa en az 1 dakika beklenir ve yeniden tüm adımlar tekrarlanır.

7-10 günde bir hazne su ile yıkanabilir. Yıkanmış olan cihazın iç çeperi bez veya kağıt havlu ile kurulanmamalı, kendi kendine kurumaya bırakılmalıdır.

İnhaler ilaç uygulamalarında yapılan yanlışlıklar hastaların tedavi başarılarını etkilemektedir. Özellikle astım ve КОАН ataklarının ortaya çıkmasında ve bu hastalıkların tam kontrol altına alınamamasında inhaler ilaç uygulamalarında yapılan hatalar önemli yer tutmaktadır.

Kuru Toz İnhaler Kullanımı

Kuru Toz inhaler cihazların birçok değişik tipleri vardır. Ancak başlıca iki grup altında toplanabilir. Kuru toz inhaler içindeki boşluğa ilaç içeren jelatin kapsülün yerleştirilerek, kapsülün delinmesi suretiyle ilacın nefes alınarak akciğerlere iletildiği tip (aerolizer, capsair, handihaler, Qhaler.) Kutu içerisinde kapsüller ve inhaler cihazı yer almaktadır. İnhaler cihaz içerisinde ilaç bulunmamaktadır. İnhaler kapsüller ağızdan alınan kapsüllere çok benzediğinden bu ilaçlar kesinlikle su ile yutulmamalıdır.

Cihazın kapağı çıkarlır.

İnhalasyon kapsül cihazın ilaç boşluğuna yerleştirilir ve iç kapak kapatılır.

Kapsülü delmek için cihazın yanlarında bulunan tuşlara sonuna kadar basılır. Birden fazla basmak kapsülün parçalanmasına ve dış parçalarını akciğere inhale olmasına neden olabilir. Yavaşça ve tek seferde delinmesi önerilir.

İçindeki toz dökülebileceğinden cihaz baş aşağı çevrilmemelidir.

Kişi ayakta ya da oturur dik pozisyonda olmalıdır.

Derin bir nefes verme ile akciğerdeki hava boşaltılır.

İnhalerin ağız kısmı dişlerin arasına gelecek ve dudaklar ile tamamen kapanacak şekilde ağza yerleştirilmelidir.

Dil inhalerin çıkış kısmını kapamamalıdır.

Mümkün olduğu kadar hızlı derin ve uzun şekilde nefes alınır.

İnhalerin ağız parçası dudaklardan uzaklaştırır.

Nefes en az 10 saniye kadar tutulur ve yavaşça burundan nefes verilir.

Ağızlık kapağı açılarak ilacın tamamının inhale edildiği kontrol edilmelidir.

Koruyucu kapağı yerine yerleştirilir.

Rezervuan olan veya folyo şeridi şeklinde ilaç içeren kuru toz inhaler ile ilacın nefes alınarak akciğerlere iletildiği tip (turbuhaler, diskus, sanohaler, easyhaler, ellipta..) Discus tip cihazda, yatay konumda yüz hizasında paralel tutularak cihazın çentiğine baş parmak yerleştirilip, koruyucu kapak açılır.

Easyhaler ve Turbuhaler tip cihazda üzerindeki koruyucu kapak döndürülerek çıkartılır.

Ellipta tip cihazda kapak klik sesi duyulana kadar yana kaydırılır.

Doz sayacı ve göstergelerine dikkat edilmelidir.

Rezervuarlı ya da folyo şeridi olan kuru toz inhalerlerde cihaz içindeki ilaç kullanma talimatına göre ağızlık kısmına değişik tekniklerle getirilir.

Discus tip inhalerde yanda bulunan mandal, sonuna veya klik sesi duyulana kadar ittirilmelidir.

Turbuhalerin ağız kısmı yukarıya gelecek şekilde, altındaki renkli kısım yükleme bileziği önce ileri, sonra geri olacak şekilde döndürülerek klik sesi duyulmalı ve ilaç yüklenmelidir.

Ellipta tip cihazda kapak açılırken duyulan klik sesiyle bir doz eksildiğinden emin olunmalıdır.

Easyhaler üst renkli kısmı aşağıya bastırılır, klik duyulur.

İçindeki toz dökülebileceğinden cihaz baş aşağı çevrilmemelidir.

Kişi ayakta ya da oturur dik pozisyonda olmalıdır.

Derin bir nefes verme ile akciğerdeki hava boşaltılır. İnhalerin ağız kısmı dişlerin arasına gelecek ve dudaklar ile tamamen kapanacak şekilde ağza yerleştirilmelidir.

Dil inhalerin çıkış kısmını kapamamalıdır. Mümkün olduğu kadar hızlı, derin ve uzun şekilde nefes alınır.

İnhalerin ağız parçası dudaklardan uzaklaştırılır.

Nefes en az 10 saniye kadar tutulur ve yavaşça burundan nefes verilir. Discus tip cihazda koruyucu kapağını kapatmak için ağızlık kısmı baş parmak ile geriye doğru çekilerek klik sesi duyulmalıdır. Easy haler ve Turbuhaler tip cihazda ayrı olan koruyucu kapağı yerine yerleştirilir. Ellipta tip cihazda kapak ağızlık kapanacak şekilde kapatılmalıdır.

Birden çok inhaler ilaç kullanımında kullanım sırası önemlidir. Hava yollarını açan ilaçlar önce kullanılmalıdır. Doktorunuz ve eczacınız sizi bilgilendirecektir. Kortikosteroid içeren inhaler kullanım sonrasında ağız ve boğaz su ile gargara yapılıp, çalkalanmalı. Ağızdaki su yutulmamalıdır. Solunum yolu hastalıklarında başarılı ve etkin tedavi inhaler cihazları doğru kullanmakla mümkündür.

İnhaler cihazlarınızı doğru kullanıp kullanmadığınıza emin olmak için mutlaka eczacınıza danışınız.

Sağlıklı günler dilerim.

Kaynaklar: Enzamının El Kitahı Hasta Odakh Eczacthk Hizmetleri ve Mesleki Dygulamalar 33. Bölüm Nursel Sürmelicğlu Kutay Demirkan, Ezgi Özyılmaz -2.9. Bdlúm Özgenur Geridönmez, Emre Kara Hastaların Inhaler llaçları Kullanma Benerileri Siileyman Savaş Hacnevliyagl, Üzlem ÖzgürArıkan, Hakan Glinen Hacettepe Universites, Enzamlık Fakültesi Dergisi Cilt 25 Sayı 2/Temmuz 2005/ss. 51-60 Türkiye Solunum Araştırmaları Dernegi web sitesi Türk Toraks Dernegi web sitesi