Aşı her çocuğun hakkıdır. Aşılar, mikroorganizmaların belirli işlemlerden geçirilmiş parçalarının canlılara verilmesi ve vücutta savunma mekanizmalarının uyarılması sonucu, doğal hastalıklar sonrası oluşan bağışıklık yanıtına benzer yanıt oluştururlar.
Aşı toplumsal bir bilinç ve sorumluluktur. Sadece bebeklerin değil, çocuklar, hamileler ve erişkinlerin de aşı ile koruma sağlanan hastalıklara karşı aşı olması gerekmektedir.
Bireyin aşılanması ile;
Aşı ile korunulan hastalıklara bağlı ölümler azalır,
Hastalıklar azalır,
Sakatlıklar azalır,
Enfeksiyon ve hastalıkların yayılımı azalır,
Hastalıklara bağlı hastanede yatışlar azalır,
İş gücü kaybı azalır,
Ekonomik kayıp azalır.
Ülkemizde 13 hastalık etkenine karşı ulusal programla aşı uygulanmaktadır. Bu hastalıklar; Hepatit B, verem, difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, hemofilus influenza B menenjiti, zatürre, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği ve Hepatit A hastalıklarıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı, Ulusal Aşı Takvimi’nin uygulanmasını Aile Hekimliği Birimleri tarafından yürütmektedir. Doğumla birlikte başlayan bebeklik döneminin yoğun aşı programı 2. yaşta son bulur ve sonrasında rapel (pekiştirme) aşı dönemi başlar.
Ulusal aşı takvimine göre, daha önce ilköğretim 1. sınıf ve 8. sınıfta uygulanan aşı tak- viminin, 3 Haziran 2020 tarihinde, Bağışıklama Danışma Kurulu önerisi ile değiştirilerek, Aile Hekimliği Birimleri tarafından uygulanmasına karar verilmiştir. 12. Ayda ilk dozu uygulanan Kızamık–Kızamıkçık–Kabakulak (KKK) aşısının rapel dozu ve 18. ayda son dozu uygulanan Difteri–Aselüler Boğmaca–Tetanoz–HIB (Menenjit)–İnaktif Çocuk Felci (DaPT–IPA–HIB) aşılarının rapel dozu bu kez HIB
aşı sı olmaksızın İlköğretim 1. sınıfta uygulanmaktaydı.
Yapılan değişiklikle, 1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere KKK ve DaPT–IPA aşıları Aile Hekimliği Birimleri’nde yapılmaya başlanmıştır.
1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğanların ve halen ilköğretime başlamamış olanların aşısı 2022-2023 eğitim yılında, yine okullarda uygulanacaktır. Ana sınıfında bu aşılar yapılmış olan çocuklara ilköğretim 1. sınıfta tekrar aşı yapılmasına gerek yoktur.
İlköğretim 8. sınıfta yapılan erişkin tipi tetanoz ve dif- teri (Td) aşıları ise, 1 Temmuz 2007 tarihinde doğanlardan başlamak üzere 13. yaşa (156 ay) giren tüm ço-cuklara Aile Hekimliği Birimleri’nce uygulanacaktır.
Tüm ebeveynlerin aşı bilgilerini hem aile hekimleri ile hem de varsa kendi çocuk doktorları ile paylaşıp, aşı zamanı geldiğinde yaptırmaları gerekmektedir.
ULUSAL AŞI TAKVİMİ DIŞINDA BAŞKA AŞI VAR MI? Ulusal Aşı Takvimi dışında, başta Amerikan Pediatri Akademisi olmak üzere dünyanın saygın otoriteleri tarafından yapılması önerilen ve birçok ülkenin kendi ulusal aşı takvimlerinde olan, ancak ülkemizde henüz ulusal takvimine girmediği için bedelleri ebeveynler tarafından ödenerek yapılan aşılar vardır.
Su çiçeği aşısı, Ulusal Aşı Takvimi’mizde 12. ayda tek doz olarak yapılmaktayken,
4-6 yaş aralığında ikinci dozu da yaptırılmalıdır.
Meningokokal aşılar, ülkemizde iki farklı meningokokal aşı vardır. Bebeklik döneminde ve okul yaşına kadar yapılmamışsa her iki aşının yapılması önerilmektedir. Bunlardan birincisi olan Meningokok ACWY (Men ACWY) aşısı, bir yaş üstü ve okul çağı çocuk- lara tek doz olarak yapılır. İkincisi, Meningokok B (Men B) aşısı, 2-10 yaş arası iki ay arayla, iki doz, 11 yaş üstü çocuklarda ise bir ay arayla iki doz olarak uygulanır.
İnsan Papilloma Virüsü aşısı (HPV), kız ve erkek çocuk ayırımı olmaksızın, 9-14 yaş arasındaki çocuklara (14 yaş dahil), ilk enjeksiyondan 5-13 ay arasında uygulanır
(0-6 takvimi). İkinci doz, beş aydan önce uygulanırsa mutlaka üçüncü bir doz planlanmalıdır. HPV aşısı üç doz olarak da planlanabilir, bu durumda ilk dozu takip eden ikinci ayda ve yine ilk dozu takip eden altıncı ayda uygulanır (0-2-6 takvimi). Ancak bu durumda, birinci ve ikinci dozlar arasında bir aydan kısa süre, ikinci ve üçüncü dozlar arasında üç aydan kısa süre olmamalı ve aşıların tamamı başlangıç tarihinden itibaren bir yıl içerisinde uygulanmalıdır. 15 Yaş üzeri çocuklar daha önce HPV aşısı almamışlarsa, onlara da 0-2-6 takvimi aynı şekilde uygulanmalıdır.
Grip aşısı, mevsimsel bir aşı olup, her yıl Eylül-Nisan ayları arasında uygulanır. Daha önce hiç grip aşısı ile aşılanmamış çocuklarda, 6 ay, 9 yaş arası birer ay arayla iki doz, takip eden yıllarda bir doz, 9 yaştan büyük çocuklarda ise, daha önce aşılanıp, aşılanmadığına dikkat edilmeksizin tek doz olarak uygulanmalıdır. 9 yaştan küçük olup, daha önce tek doz aşı yapılıp, ikinci dozu yaptırmamış olanlara da yine bir ay arayla iki doz aşı uygulanmalıdır.
Ulusal Aşı Takvimi dışında olan tüm aşılar için mutlaka çocuk doktorunun görüşü alınmalı, onun bilgisi ve gözetiminde aşı programı oluşturulmalıdır.
HPV aşısı üç doz olarak da planlanabilir, bu durumda ilk dozu takip eden ikinci ayda ve yine ilk dozu takip eden altıncı ayda uygulanır (0- 2-6 takvimi). Ancak bu durumda, birinci ve ikinci dozlar arasında bir aydan kısa süre, ikinci ve üçüncü dozlar arasında üç aydan kısa süre olmamalı ve aşıların tamamı başlangıç tarihinden itibaren bir yıl içerisinde uygulanmalıdır.
