top of page

TABAK BÜYÜKLÜĞÜ,TABAK RENGİ VE PORSİYON KONTROLÜ

Dünyada ve ülkemizde en büyük sağlık problemlerinden biri yüksek obezite oranıdır ve daha da kötüsü bu oran gittikçe artmaktadır. Obezitenin birçok nedeni olduğu düşünülmektedir. Obeziteye etki eden faktörlerden birisi de porsiyonların büyümesidir. Büyüyen porsiyonlar, genişleyen mideler, fazla alınan kaloriler kilo artışını kaçınılmaz hale getirmektedir. Tabak büyüklüğünün, tabak renginin porsiyon miktarına etkisi olduğunu biliyor muydunuz?


TABAK BÜYÜKLÜĞÜ VE PORSİYON KONTROLÜ ARASINDAKI BAĞLANTI

Besinin değişik tabak boyutları ile sunulması durumunda, porsiyon algısı değişebilmektedir. Yapılan araştırmalara göre kullanılan tabakların büyüklüğü insanların tüketim miktarını etkilemektedir. Bir çalışmada aynı miktarda besin farklı büyüklüklerdeki tabaklara konulmuştur. İnsanlara hangi tabakta daha fazla besin olduğu sorulduğunda küçük tabakları göstermişlerdir. Yani tabakların küçük olması insanlarda daha fazla yemek yiyormuş algısı oluşturmaktadır.

Bir diğer tabak boyutu ve porsiyon algısı ise Delboeuf yanılsaması olarak adlandırılır. Delboeuf yanılsaması, yiyecek ile tabak çeperi arasındaki boşluk arttığında tabakta bulunan yiyeceğin miktarının olduğundan az, tabak çeperi ile yemek arasında boşluk azaldığında ise tabakta bulunan yiyeceğin fazla gözükmesidir. Bu tezi destekleyen bir çalışma ise şöyle; tabak çeperi farklı boyutta olan tabaklara aynı miktarda yemek konuldu ve katılımcıların içerisinde daha fazla yemek olduğu algısı ile çeperi küçük olan tabağı seçme oranlarının 1.5 kat daha fazla olduğunu gözlemlendi.


PEKİ YA TABAK RENGİ VE PORSİYON KONTROLÜ? Normal vücut kitle indeksi olan, 18-30 yaş arası 54 kadın katılımcıyla yürütülen bir çalışmada; deneysel günlerde katılımcılara öğle yemeğinde yemeği koymaları için kırmızı, siyah, beyaz renkte üç tabak ve yemek olarak domates soslu makarna verilmiştir. Sonuçlar, test günleri boyunca tabak renginin besin alımı üzerinde önemli bir etki yaptığını göstermiştir. Beyaz renkli tabağı alanların kırmızı ve siyah renkli tabakları alanlara göre kalori alımının önemli ölçüde daha az olduğunu bulunmuştur. Bunun sonucunda, tabağa aynı/benzer renkte yemek koyanların zıt renkte yemek koyanlara göre daha fazla besin aldığı gösterilmektedir. Bu sebeple, yemek eğer koyu renklerde veya renkli ise açık renk (beyaz vb.) tabak, açık renkli yemekler için ise renkli veya koyu renk tabak kullanmak tabağınıza ne kadar yemek koyduğunuzu daha iyi fark etmenizi sağlayarak porsiyon kontrolü yapmanıza yardımcı olacaktır.

Özetle; tabağımızı küçük ve yemeğimizin rengi ile zıt renkte seçerek hem psikolojik olarak doymuş olacağız hem de fazla kalori almaktan kaçınmış olacağız.


Kaynaklar:

1. McClain A.D., Van den Bos M., Matheson D., Desai M., McClure S. M., Robinson T.N.(2014) Visual İllusions And Plate Design: The Effects Of Plate Rim Widths And Rim Coloring On Perceived Food Portion Size. Int J Obes (Lond), 38(5):657-62 I

2.İttersum V. K., Wansink B.(2012) Plate Size and Color Suggestibility: The Delboeuf Illusion’s Bias on Serving and Eating Behavior. Journal of Con- sumer Research, 39(2):215-228

3.Akyol A., Ayaz A., Eroğ- lu-İnan E., Çetin C., Samur G. Impact of Three Different Plate Colours on Short-Term Satiety and Energy İntake: A Rando- mized Controlled Trial. Nutry J, 21;17(1):46.


Diyetisyen Fatmanur Köse

Comments


bottom of page